Nieuw Onderzoek aan De Haagse Hogeschool Verlicht de Strijd Tegen Nepnieuws
Den Haag, dinsdag, 15 juli 2025.
Een actueel onderzoek aan De Haagse Hogeschool richt zich op de groeiende dreiging van nepnieuws en desinformatie. Met technologie en sociale media als katalysatoren, biedt het onderzoek waardevolle inzichten en praktische handvatten om misleidende informatie te herkennen. Dit dient ter verbetering van mediavaardigheden van het publiek en het bevorderen van een goed geïnformeerde samenleving. De resultaten zullen bijdragen aan het ontwikkelen van onderwijsprogramma’s en trainingen, waarmee mensen effectiever kunnen worden in het onderscheiden van feiten en fictie in de hedendaagse informatiestroom.
De Rol van AI in Nepnieuwsverspreiding
Artificial Intelligence (AI) speelt een duale rol in de wereld van desinformatie; het is zowel een instrument voor kwaadwillenden als een hulpmiddel in de strijd tegen nepnieuws. AI-aangedreven technologieën, zoals deepfake-video’s, worden steeds vaker ingezet om valse informatie te creëren en te verspreiden over sociale media. Tijdens de recente Amerikaanse verkiezingen, bijvoorbeeld, werden deepfake-video’s gebruikt om politieke kandidaten in een kwaad daglicht te stellen en kiezers te misleiden [1]. In Nederland hebben experts gewaarschuwd voor de mogelijkheid dat Russische beïnvloedingstechnieken, versterkt door AI, kunnen interfereren met de Europese verkiezingen [2]. Toch biedt AI ook oplossingen, zoals geavanceerde algoritmen die helpen bij het detecteren en verwijderen van schadelijke inhoud op platforms als Facebook en Instagram [3]. Dit dubbelzinnige karakter van AI maakt het een fascinerend maar ingewikkeld aspect van moderne misinformatiecampagnes.
Concrete Gevaren van AI-Gemanipuleerde Content
Een opmerkelijk voorbeeld van door AI gegenereerde desinformatie is het gebruik van AI-bots op sociale media. Deze bots zijn ontworpen om automatisch valse verhalen te delen en te versterken, wat kan leiden tot grootschalige misinformatiecampagnes. Dit werd duidelijk gedurende het conflict tussen Israël en Hamas, waar bots onjuiste en bewerkte beelden verspreidden om sympathie te wekken voor een bepaalde kant van het verhaal. Deze tactieken, gecombineerd met de snelheid van sociale media, maken het lastig om feit en fictie te scheiden [4]. Deze manipulatie door AI bedreigt niet alleen de objectiviteit van nieuwsconsumptie, maar heeft ook ernstige implicaties voor het publieke vertrouwen in democratische processen. Dit onderstreept de noodzaak voor verbeterde mediavaardigheden en -educatie, zoals nagestreefd in het onderzoek aan De Haagse Hogeschool [5][6].
Implicaties voor Democratie en Vertrouwen
De verspreiding van door AI gegenereerde desinformatie heeft ingrijpende gevolgen voor democratische samenlevingen. Misinformatie kan publieke opinies drastisch veranderen, vooral tijdens verkiezingen. Zo hebben experts gewaarschuwd dat door AI aangedreven nepnieuws de Europese verkiezingen kan beïnvloeden [2]. Dit soort inmenging kan leiden tot een vertrouwenscrisis waarin burgers de betrouwbaarheid van hun eigen democratische instituties in twijfel trekken. Het onderzoek van De Haagse Hogeschool benadrukt dat onderwijs en training in mediavaardigheden essentieel zijn om burgers te wapenen tegen de manipulatieve invloed van AI-gemanipuleerde inhoud [5]. Op deze manier kan een goed geïnformeerde maatschappij zich beter verdedigen tegen de gevaren van nepnieuws.
Handvatten voor het Herkennen van Nepnieuws
Het herkennen van nepnieuws en AI-gemanipuleerde content vereist een kritische blik en de juiste tools. Enkele praktische tips zijn onder meer het controleren van de bron van het nieuwsbericht, het zoeken naar afwijkingen in video’s of foto’s (wat kan duiden op manipulatie), en het gebruik van hulpmiddelen zoals fact-checking websites. Verder is bewustwording van de eigen vooroordelen belangrijk, aangezien nieuws dat overeenkomt met onze overtuigingen vaak minder kritisch wordt bekeken [7]. Deze vormen van weerbaarheid zijn een directe uitkomst van het praktische onderzoek dat aan De Haagse Hogeschool wordt gedaan, waar de focus ligt op het versterken van mediawijsheid bij het brede publiek [5]. Toekomstgerichte programma’s die voortkomen uit dit onderzoek zullen hopelijk bijdragen aan een samenleving die vaardiger is in het onderscheiden van feiten en fictie.